Изборите генерално добри, недостигаат реформи во изборниот закон

Партиите, пак, им се заблагодарија на граѓаните за поддршката, за успешно спроведените локални избори во европски дух и за високата демократска свест што ја покажаа на денот на изборите.

Во 34 општини се избрани градоначалници во првиот круг од локалните избори што се одржа завчера, покажуваат официјалните податоци на Државната изборна комисија по пребројувањето на сите гласови. Во првиот круг ВМРО-ДПМНЕ победи во 22 општини, СДСМ во девет, ДУИ во три.

Најголемите политички ривали СДСМ и ВМРО-ДПМНЕ во вториот круг меѓусебе ќе се борат за градоначалник во 25 општини. Вкупно СДСМ во вториот круг ќе има кандидати во 32 општини плус Град Скопје, а ВМРО-ДПМНЕ во 28 општини. Кандидатите на Алијанса за Албанците/Алтернатива и ДУИ во вториот круг меѓусебе ќе се борат во осум општини, а во Тетово и Желино во вториот круг влегуваат кандидатите на ДУИ и БЕСА.

Во Градот Скопје во вториот круг влегуваат независната кандидатка Данела Арсовска која има освоено 85.657 гласа и кандидатот на СДСМ Петре Шилегов кој освоил 77.852 гласа.

Шефот на набљудувачката мисија на ОДИХР Тана де Зулуета, вчера на прес-конференција информира дека бројните празнини во Законот и законските измени направени близу до денот на изборите ја поткопале правната стабилност и најголемите парламентарни партии уживаат системски предности во распределбата на јавните ресурси за кампањата.

– Беше добро да се видат голем број кандидати слободно да водат кампања низ целата земја, но беше очигледно од нашето набљудување дека најголемите партии го користеа Законот за да остварат доминација на политичкото поле. Ова јасно го искривува системот во нивна корист, изјави Де Зулуета презентирајќи ја прелиминарната оценка од набљудувањето на првиот круг од локалните избори во земјава.

Таа посочи дека во Северна Македонија првпат била воведена биометриска идентификација на гласачите за овие избори и иако чекорот бил генерално поздравен од повеќето политички партии како мерка за спречување на измама на временската рамка за нејзина имплементација на национално ниво недостигал пилот проект или сеопфатно тестирање. На самиот ден на изборите, рече Зулуета, беа забележани чести проблеми со уредите за идентификација.

– ОДИХР постојано ја нагласува потребата Парламентот да презеде сеопфатна реформа во изборното законодавство во Северна Македонија придружена со широка јавна консултација. Тоа ќе овозможи да се донесе цврсто законодавство што ќе им служи на луѓето од земјава, нагласи Де Зулуета.

Процесот на отворање и гласање, како што нагласи таа, беше позитивно оценет низ целата земја, но се забележани проблеми како што се групно гласање, како и процедурални грешки при пребројување и сумирање на резултатите.

Во однос на измените на изборното законодавство, Де Зулуета укажа дека тие уживаа широка политичка поддршка, но беа усвоени само еден месец пред изборите без јавна дебата и консултација, што не е во согласност со меѓународната добра практика.

Во исто време говорејќи за капацитетите на ДИК Де Зулуета рече дека изборната администрација ги запазила повеќето законски рокови и направила напори да се прилагодат на ваквите задоцнети измени, но нејзиниот капацитет и способност самостојно да ја извршува својата работа биле загрозени поради недостигот на постојан персонал и испразнети работни места на клучни позиции.

Во однос на реториката во кампањата нотирано е дека и покрај активната и генерално мирна изборна кампања дебатите базирани на прашања биле засегнати од зголемената негативна реторика која особено била насочена кон кандидатките.

Родовата еднаквост и правата на жени во голема мера отсуствувале од партиските кампањи во кои жените исто така останале недоволно застапени. Иако околу 45 проценти на листите за советници беа жени, само осум проценти од кандидатите за градоначалници беа жени кандидати.

Набљудувачите исто така забележале и изолирани случаи на заплашување на кандидатите, како и наводи за притисок врз кандидати да се повлечат и случај на купување гласови.

Предмет на мониторинг на мисијата биле и медиумите. Како што истакна Де Зулуета изборното законодавство предвидува сите медиуми вклучително и онлајн медиумите да ги покриваат изборите на фер, балансиран и непристрасен начин, меѓутоа, рече шефицата на мисијата на ОДИХР, строгото регулирање на програмите за вести кај јавниот радиодифузер за време на кампањата ја поткопало неговата уредувачка независност.

Набљудувачката мисија на ОДИХР во земјава ја започна својата работа на 7 септември со тим од 16 експерти и вкупно 165 набљудувачи од 29 земји.